Symbole tolerancji geometrycznych na rysunku technicznym

Tolerancje geometryczne to ważny element rysunku technicznego. Bez określenia odchyłek, fizyczne wykonanie części z pomocą dokumentacji może stanowić problem. Nierówność makrostruktury części należy odpowiednio oznaczać na rysunku. W tym celu wykorzystywane są znaki – symbole tolerancji geometrycznych. Jeżeli potrzebujesz poznać podstawy dotyczące rysunku technicznego, zajrzyj do naszego artykułu pt. Rysunek techniczny – zagadnienia podstawowe.

Tolerancja geometryczna – co to jest

Patrząc na rysunek techniczny, każdy wymiarowany element posiada wymiar nominalny. Jest to wymiar, względem którego odnoszone są odchyłki. Załóżmy, że mamy przed sobą rysunek wałka. Wałek ten ma średnicę 12 mm – jest to jego wymiar nominalny dla średnicy. Dodatkowo na rysunku obok wymiaru nominalnego wyszczególnione są odchyłki – górna i dolna. Dzięki temu tokarz dokładnie zna zakres w jakim powinien znaleźć się rzeczywisty wymiar średnicy tego wałka.

Powyżej przedstawiono pewną ideę związana z tolerancją wymiarową jako pewnego rodzaju wstęp. W przypadku tolerancji geometrycznych najczęściej mówi się o tolerowaniu kształtu (np. odchyłki okrągłości) i położenia (np. odchyłka równoległości). Szczegóły omówione i przedstawione zostały poniżej.

Symbole na rysunku technicznym

Symbole tolerancji geometrycznych na rysunku technicznym umieszcza się w prostokątnej ramce, podzielonej zwykle na kilka segmentów – 2 lub 3. Ramka zawiera symbol tj. znak tolerancji oraz jej wartość, która podawana jest w milimetrach.

Symbole odchyłek kształtu

Odchyłka prostoliniowości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka tworzącej walca nie może przekroczyć 0,03 mm – musi zawrzeć się pomiędzy liniami oddalonymi od siebie o 0,03 mm.

Odchyłka płaskości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka płaskości nie może przekroczyć 0,03 mm – kształt płaszczyzny musi zawierać się miedzy dwiema poziomymi płaszczyznami odległymi od siebie o 0,03 mm.

Odchyłka okrągłości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka okrągłości lub owalności/graniastości nie może przekroczyć 0,03mm w dowolnym przekroju prostopadłym do osi.

Odchyłka walcowatości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka walcowatości – powierzchnia walca musi zawierać się pomiędzy dwoma współosiowymi walcami (różnica promieni to wartość odchyłki).

Symbole tolerancji położenia

Odchyłka równoległości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka równoległości – dwie płaszczyzny oddalone od siebie o wartość odchyłki, równoległe do bazy. Powierzchnia musi zawrzeć się pomiędzy tymi płaszczyznami.

Odchyłka prostopadłości

Symbol:

Objaśnienie: odchyłka prostopadłości – powierzchnia zawiera się w strefie pomiędzy dwiema płaszczyznami oddalonymi o wartość tolerancji, obie płaszczyzny muszą być prostopadłe do bazy.

Odchyłka nachylenia

Symbol: 

Objaśnienie: odchyłka nachylenia, analogicznie jak powyżej, odchyłka zawiera się pomiędzy równoległymi płaszczyznami oddalonymi od siebie o wartość tolerancji oraz biegnącymi pod nominalnym kątem do powierzchni – bazy.

Odchyłka współosiowości

Symbol: 

Objaśnienie: odchyłka współosiowości, odchyłka ograniczona pow. walcową o średnicy odchyłki (względem osi bazy).

Odchyłka symetrii

Symbol: 

Objaśnienie: odchyłka symetrii, odchyłka pomiędzy osią/płaszczyzną a powierzchnią bazową; przedział tolerancji ograniczony jest 2 płaszczyznami.

Odchyłka przecinania się osi

Symbol: 

Objaśnienie: odchyłka przecinania się osi, tolerancja przecinania osi otworu I względem osi otworu II – bazowego. Oś I nie może być przesunięta względem II o więcej niż 0,03 mm w lewo/prawo.

Odchyłka pozycji (położenia punktu)

Symbol: 

Objaśnienie: odchyłka pozycji, oś otworu powinna zawierać się wewnątrz walca o średnicy 0,2 mm. Oś tego walca znajduję sie pozycji nominalnej tj. 15 i 20 mm od rogu.

Tolerancje położenia i kształtu

Odchyłka bicia promieniowego

Symbol: 

Objaśnienie: bicie poprzeczne względem walca bazowego, przekrój prostopadły walca tolerowanego musi zawrzeć się pomiędzy dwoma koncentrycznymi okręgami o różnicy promieni równej wartości tolerancji.

Odchyłka bicia całkowitego promieniowego

Symbol: 

Objaśnienie: Analogiczne do bicia promieniowego, strefa tolerancji zawarta jest pomiędzy dwiema pow. walcowymi.

Odchyłka wyznaczonego zarysu

Symbol: 

Objaśnienie: Odchyłka wyznaczonego zarysu zawiera się między krzywymi odległymi o wartość tolerancji.

Odchyłka wyznaczonej powierzchni

Symbol: 

Objaśnienie: Odchyłka wyznaczonej powierzchni – analogicznie jak w przypadku tolerancji wyznacoznego zarysu, jednakże strefa tolerancji wyznaczona jest przez powierzchnie oddalone od siebie o wartość tolerancji.

Podobał Ci się ten artykuł lub uważasz że był pomocny? Podziel się nim ze znajomymi na FB lub przez e-mail!

Rysunku zaczerpnięte z gdandtbasics.com