rysunek techniczny oraz zagadnienia podstawowe

Rysunek techniczny – zagadnienia podstawowe

Od zawsze twierdzę, że AutoCAD to narzędzie, potrzebne do realizacji celu. Rysunek techniczny oraz umiejętność wykonywania oraz czytania tego typu dokumentacji to rzecz podstawowa dla każdego inżyniera – począwszy od mechanika przez elektryka po architekta. Bez znajomości rysunku technicznego projektowanie w CAD-zie zawsze będzie problemem. Dlatego w tym wpisie zaprezentujemy czym jest rysunek techniczny i omówimy fundamenty tworzenia i odczytu tej dokumentacji.

Rysunek techniczny – rzutowanie

Zwykle, aby odwzorować postać danego elementu – konstrukcji – będziemy się opierać na rzutowaniu prostokątnym lub aksonometrycznym. Nadrzędnym celem rzutowania prostokątnego jest odwzorowanie geometrii obiektu trójwymiarowego za pomocą elementów płaskich czyli dwuwymiarowych.

rysunek techniczny aksonometryczny
Rzut aksonometryczny
rysunek techniczny aksonometryczny linie ukryte
Rzut aksonometryczny wraz z liniami niewidocznymi

Rzutowanie europejskie

Na początek kilka słów teorii. W rzutowaniu europejskim przedmiot, który jest rzutowany jest umiejscowiony pomiędzy obserwatorem a rzutnią. Na rzutni rysowane są płaszczyzny obserwowane przez obserwatora (a nie te, które są położone po niewidocznej stronie dla niego).

rzutowanie europejskie

Poniższy rysunek przedstawia rzutowanie prostokątne metodą E (Europejską). Co oznaczają zatem litery x, y i z? Już wyjaśniam:

  • x – rzut główny czyli rzut z przodu
  • y – rzut boczny, z lewej strony
  • z – rzut z góry

rzutowanie prostokątne

Do obecnego – podstawowego układu rzutów można dodać jeszcze jeszcze rzut z dołu, z prawej i z tyłu.

Rzutowanie amerykańskie

Istnieje również rzutowanie prostokątne metodą A czyli Amerykańską. Cechuje się ono innym rozmieszczeniem niż w przypadku metody E. Element rzutowany jest przeciwnej stronie rzutni względem obserwatora. Rzutnię można porównać w tym wypadku do przeźroczystej tafli, na której pojawia się obraz widoczny dla obserwatora.

rzutowanie amerykańskie

Rzutowanie Amerykańskie można zobaczyć poniżej.

rzutowanie amerykańskie

W jaki sposób sprawdzić w jakim rzutowaniu została wykonana dokumentacja? Rysunek techniczny zawiera tabelę rysunkową, w której oznaczona jest metoda rzutowania:

metody

Rysunek techniczny a formaty arkusza

Według normy PN-EN ISO 5457:2002 formatem podstawowym dla rysunku technicznego jest format A4 o wymiarach 297 x 210 mm, natomiast inne formaty są wielokrotnościami formatu podstawowego (2-, 4- 8- i 16- krotnościami) o oznaczeniach A3, A2, A1 oraz A0.

formaty arkusza

Podczas wyboru stosownego arkusza dla naszego projektu trzeba brać pod uwagę podziałkę rysunku, czyli mówiąc potocznie skalę dla rysowanego przez nas obiektu lub części. Skala to w tym wypadku nic innego jak stosunek długości kreślonych linii do rzeczywistych wymiarów rysowanego obiektu. Do dyspozycji mamy podziałkę rzeczywistą, podziałki zmniejszające oraz zwiększające. Również w tym wypadku te elementy są normalizowane. Zobacz zestawienie poniżej.

Rodzaj Podziałki
Rzeczywista 1:1
Zmniejszająca 1:2; 1:2,5*; 1:5; 1:10; 1:20; 1:25*; 1:50; 1:100; 1:200; 1:250*; 1:500
Zwiększająca 2:1; 5:1; 10:1; 50:1; 100:1

Rysunek techniczny a linie

Jednym z kluczowych aspektów poprawnego kreślenia oraz odczytu dokumentacji jest znajomość różnych typów i grubości linii. Każdy rodzaj i grubość ma inne zastosowanie na rysunku, ponieważ innym rodzajem linii oznaczymy kreskowanie a innym oś wału. Ponadto stosowanie różnej grubości linii poprawia czytelność i przejrzystość dokumentacji.

Linia ciągła jest jedną z najpopularniejszych rodzajów linii. Za pomocą tego typu będziemy oznaczać nie tylko zarys obiektu ale również kreskować przekroje czy wykonywać linie pomocnicze. Aby odróżnić elementy na rysunku zastosujemy różne grubości.

Rodzaj linii Cienka (1/3 a) Gruba (a) Bardzo gruba (2 a)
Ciągła
Kreskowa
Punktowa
Falista
Zygzakowa

Można spotkać się również z grubościami linii: a – cienka, 2a – gruba, 4a – bardzo gruba

Zapamiętaj poniższe rodzaje linii. Uwaga: nie mówi się linia ‘przerywana’ tylko ‘kreskowa’. Jeżeli chcesz dowiedzieć się dlaczego nie można mówić “linia przerywana”, to napisz mi o tym w komentarzu (tylko dla osób z poczuciem humoru, serdecznie pozdrawiam Panie Doktorze :) )

rodzaje linii

Jak używać linii w rysunku technicznym?

Rysunek techniczny najczęściej zawiera linie cienkie i grube. Linię bardzo grube wykorzystywane są do oznaczenia połączeń np. klejonych.

  • ciągła gruba – stosowana do oznaczania krawędzi i zarysu rysowanego elementu, są to główne linie projektu
  • ciągła cienka – wykorzystywana do kreskowania, wymiarowania
  • punktowa cienka – stosowane do rysowania osi symetrii czy l. podziałowych
  • kreskowa cienka – wybierana do oznaczenia niewidocznych krawędzi
  • falista cienka – wykorzystywana do urwań i przerwań
  • zygzakowa cienka – urwania i przerwania

W przypadku rysowania obramowania na arkuszu należy wykorzystać linię ciągła grubą. Odległość ramki od krawędzi arkusza to 5mm.

Rysunek techniczny – podział

Jak nie trudno się domyślić, istnieje szereg różnych rodzajów rysunku. W tym akapicie skupię się na dwóch bardzo istotnych typach. Rysunek techniczny może być rysunkiem wykonawczym lub też złożeniowym (jak już wspominałem istnieją różne rodzaje i klasyfikacje, ale te dwa wymienione są rysunkami bardzo często spotykanymi).

Dlaczego rysunki należy dzielić na różne typy? Przede wszystkim dla przejrzystości dokumentacji. Nie wyobrażam sobie patrzeć na dokumentację całego zespołu zawierającą wymiarowanie każdego otworu, gwintu, fazowania czy spoiny poszczególnych części wchodzących w jego skład – zaufaj mi, nie odczytasz tego.

Rysunek techniczny wykonawczy

Zadaniem takiej dokumentacji jest przedstawienie szczegółów i kształtu obiektu lub danej części. Na jego podstawie można fizycznie wykonać dany element, ponieważ zawiera wymiary, oznaczenia chropowatości, umiejscowienia i parametry gwintów, zaokrągleń itd. Rysunek wykonawczy może zawierać też niezbędne rzuty obiektu oraz przekroje, dzięki którym można jednoznacznie określić geometrię dokumentowanego przedmiotu.

rysunek wykonawczyRysunek wykonawczy – co jeszcze powinien zawierać?

W przypadku niedużych elementów, bardzo często rysunek wykonawczy przygotowuje się w podziałce 1:1. Gdy wykonywany jest tego typu rysunek należy pamiętać o podaniu ważnych informacji dodatkowych np. dotyczących obróbki. Ponadto podajemy:

Rysunek techniczny złożeniowy

Na złożeniu przedstawiony jest obiekt w całości, a zatem wszystkie części wytworu muszą być przedstawione na rysunku. Do tego celu często stosuje się przekroje. Istotną częścią dokumentacji jest numeracja każdej części zawartej na rysunku oraz zestawienie ich w BOM czyli bill of materials. Najczęściej spotyka się rysunki złożeniowe całego urządzenia, zespołu lub podzespołu.

rysunek złożeniowyRysunek złożeniowy – więcej szczegółów

Warto zapamiętać, że na rysunkach złożeniowych nie uwzględniamy wymiarów pojedynczych składowych części. Rzuty oraz przekroje na rysunkach złożeniowych należy ograniczać. Na tego typu dokumentacji chcemy pokazać w możliwe przejrzysty sposób zasadę działania urządzenia, a nie przedstawiać detale. Oprócz BOM, czyli wykazu części, rysunek złożeniowy powinien:

  • przedstawiać wszystkie części składowe
  • w rzucie głównym pokazywać urządzenie w konfiguracji użytkowej
  • ukazywać połączenia pomiędzy składowym częściami

Aby zachować przejrzystość, wykaz części ujęty w tabeli, powinien zawierać szereg ważnych informacji:

  • numer części – zgodny z opisem na rysunku
  • nazwę części
  • ilość sztuk danej części
  • materiał, z którego wykonano część
  • numer normy lub rysunku, który pozwala na rozpoznanie danej części
  • masę danej części

W niektórych wypadkach w BOM warto również umieścić kolumnę z uwagami.

Rysunek techniczny… i co dalej?

Tutaj kończymy pierwszą część. Jeżeli rysunek techniczny to coś co jest dla Ciebie problemem, to mam nadzieję, ze ten artykuł Ci pomógł. Możliwe, że Twoi znajomi też się go uczą – możesz podesłać ten wpis do nich w mailu lub podrzucić na Facebooku. Daj znać w komentarzach jak Ci się podobał ten wpis i o czym chciałbyś poczytać w następnym! Teraz jak już poznałeś/łaś podstawy to bardzo możliwe, że zainteresuje Cię kolejna część z cyklu Dla inżynierów, w której przedstawiamy znaki i symbole tolerancji geometrycznych. Link do naszego artykułu jest TUTAJ.

O autorze: Piotr Cichalewski

Absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej. Od 2012 roku szkoli z obsługi oprogramowania CAD w szczególności programu Autodesk AutoCAD oraz Autodesk Inventor. Założyciel serwisu techtutor.pl zawierającego wideokursy z obsługi AutoCAD-a. Autor kursów dostępnych na największej polskiej platformie szkoleniowej strefakursow.pl. Prywatnie miłośnik górskich wędrówek.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Wypełnij CAPTCHA * Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.

Intensywna promocja - kursy CAD / CAM
Webinar Twój Pierwszy Rysunek w AutoCAD
Promocja -31% tylko do końca dnia | w koszyku wpisz: 26MAJ

Odbierz darmowe ćwiczenia z AutoCAD-a